AMM là gì?

AMM (viết tắt của Automated Market Maker) là công cụ tạo lập thị trường tự động. Đây là phương thức giao dịch sử dụng thuật toán để tính toán giá token ngay tại thời điểm mua.

Cơ chế AMM không có khái niệm người bán, thay vào đó, các smart contract sẽ đóng vai trò là trung gian, người bán bỏ tài sản vào một nơi gọi là Pool thanh khoản, sau đó người mua sẽ swap tài sản họ đang có với tài sản trong pool thông qua smart contract.

AMM thường gặp ở các sản phẩm DEX (Decentralized exchanges) như: Uniswap, Bancor, Mooniswap… Tuy ở các sàn, cơ chế AMM có thay đổi đôi chút để thu hút người dùng, nhưng nhìn chung thì khá giống nhau.

Bối Cảnh Ra Đời Của Automated Market Maker (AMM)

Trong những năm gần đây, thị trường tài chính phi tập trung (DeFi) đã bùng nổ cùng với các loại tiền điện tử có hợp đồng thông minh đã tạo ra nhu cầu rất lớn cho việc trao đổi các loại token. Các điều kiện kể trên đã tạo điều kiện thuận lợi cho các Automated Market Maker (AMM) như Uniswap; Sushiswap ra đời và phát triển nhanh chóng về khối lượng giao dịch. Chúng có nhiều ưu điểm mà các sàn giao dịch cũ không có nên đã có một chỗ đứng nhất định.

Quá trình phát triển của AMM

Một trong những sàn đưa AMM lên đỉnh cao chính là Uniswap với các hidden gem x10; x100. Tuy nhiên, Kyber Network (2018) và Bancor (2017) mới là những người đầu tiên áp dụng AMM.

Khác với Uniswap, Kyber Network là mô hình AMM tập trung (centralized), nên chỉ có team và Market maker mới có quyền kiểm soát pool, không ai được đóng góp vào pool.

Tháng 11/2019, Uniswap chính thức sử dụng cơ chế AMM phi tập trung (decentralized), cho phép bất kỳ ai cũng có thể đóng góp vào pool làm tăng tính thanh khoản. Sau đó, những người đóng góp vào pool (providers) cũng được hưởng một phần phí giao dịch khi có giao dịch trên Uniswap được thực hiện.

Nếu trên Uniswap, bạn chỉ có thể đưa ETH kèm 1 token khác vào 1 pool, thì Balancer có một sự cải tiến đáng kể: Cho phép người dùng có thể thêm tận 8 token khác nhau giúp việc swap được thuận tiện hơn. Ngoài ra, ở Balancer, providers còn được tùy chỉnh tỉ lệ các token đưa vào pool trong 1 lần chuyển.

Ví dụ:

Trên Uniswap, nếu bạn muốn lấy HAKKA nhưng có USDT, bạn phải swap 2 lần: Lần 1 swap USDT sang ETH, lần 2 swap ETH sang Hakka, như vậy, tổng phí sẽ tốn gấp đôi, việc này sẽ không xảy ra ở Balancer.

Còn khi muốn góp vào Uniswap pool, ở Uniswap, bạn phải chuẩn bị token và ETH tỷ lệ 1:1 mới được góp, ở Balancer, tỷ lệ các token như thế nào cũng được.

Liquidity Pool ở Curve chỉ cho phép đóng góp stablecoin, điều này làm giảm trượt giá khi giao dịch. Việc sử dụng stablecoin nhằm giữ giá tài sản cũng có thể thấy trong một vài pool khác không chỉ riêng trên các sàn phi tập trung (DEX), Hakka pool 1 là một ví dụ.

Cơ chế hoạt động của AMM

Nhìn chung, AMM là một mô hình rất đơn giản. Có một giá trị không đổi liên kết giữ 2 token khác nhau trong một sàn giao dịch phi tập trung.

Về cơ bản thì cơ chế AMM sẽ không có khái niệm người bán, thay vào đó thì các Smart Contract sẽ đóng vai trò làm trung gian xác nhận các giao dịch. Để có thể hoạt động, AMM sẽ cần được cung cấp thanh khoản bởi các Liquidity Provider (LP) vào các Liquidity Pool Khi anh em thực hiện các lệnh giao dịch, tài sản của anh em sẽ được swap trong Liquidity Pool theo sự tính toán về giá của Smart Contract.

AMM sở hữu giao thức trao đổi dựa trên các công thức toán học để định giá tài sản chứ không phải một sổ lệnh. Ví dụ ở các sàn giao dịch thông thường; giá đặt mua và giá đặt bán hoàn toàn do người dùng đặt ra và treo lên; khi bất kỳ ai có nhu cầu mua hoặc bán thì lệnh đó sẽ được khớp và giao dịch được thực hiện. Nhưng Automated Market Maker (AMM) thì khác; không có lệnh nào được đặt sẵn. Giá mua và giá bán hoàn toàn bằng nhau. Người có nhu cầu mua hoặc bán khi đặt lệnh sẽ được khớp lệnh ngay lập tức; và giá của loại tiền đó sẽ được điều chỉnh theo thuật toán.

Mô hình AMM được thể hiện bởi công thức toán học như sau:

K= X^0.5 . Y^0.5

Trong đó:

K là biến hằng số mà mình đã đề cập.
X là token A.
Y là token B.

Chúng ta có thể thay đổi biến 0,5 thành các số khác. Nhưng nói chung, tổng của lũy thừa của X và Y phải bằng 1.

Vai trò, ưu và nhược điểm của AMM

Vai trò của AMM

Đối với thị trường

Sự ra đời của AMM đã giải quyết được khá nhiều những vấn đề trọng yếu mà thị trường gặp phải và đó cũng chính là vai trò của AMM trong thị trường DeFi. AMM đã giải quyết được các vấn đề về thanh khoản kém, quyền lợi thấp và đảm bảo an toàn tài sản cho cộng đồng tham gia.

Cung cấp Liquidity pool dồi dào cho thị trường.
Phân bổ hợp lý quyền lợi cho cộng đồng (developer, holder, liquidity provider).
Đảm bảo an toàn tài sản

Quan trọng hơn hết, AMM đã tạo ra một môi trường mang đậm tính “Decentralized” thực sự giúp cộng đồng có thể tự đóng góp và nhận được quyền lợi từ nó. Trong đó có 3 bên nổi bật nhất đóng góp vào quá trình vận hành của một AMM:

- Developers: Dev có thể tự do cung cấp thanh khoản cho token và tiếp cận lượng người dùng lớn mà không cần phải thông qua sự chấp thuận từ sàn.

- Token holder: Họ sẽ được đề xuất và biểu quyết đối với cơ chế hoạt động của các AMM. Ngoài ra các holder cũng có thể nhận được lợi ích đối với một số AMM có cơ chế chia thưởng cho Staker.

- Liquidity Provider: Vốn là các bên cung cấp thanh khoản cho AMM và họ sẽ nhận được phí giao dịch khi người dùng thực hiện giao dịch trên các AMM.

Đối với các hệ sinh thái blockchain

Đến thời điểm hiện tại thì AMM và Lending là hai mảnh ghép quan trọng nhất đối với mỗi hệ sinh thái blockchain muốn phát triển không gian DeFi lớn mạnh, bởi vì hai lĩnh vực trên là lĩnh vực có thể thu hút và giữ chân dòng tiền khi đến với hệ sinh thái. Nói cách khác nó như là một thứ vũ khí để thu hút users của mỗi một blockchain.

Tuy nhiên, AMM thường có vai trò quan trọng hơn và thu hút người dùng hơn Lending, có lẽ bởi AMM có thể kết nối cả 3 bên (Developer, Liquidity Provider và Holder) và mang lại nhiều Incentive hơn cho user (Farming, Trading, Staking Pool,…) so với các nền tảng Lending.

Ưu và nhược điểm của AMM

Ưu điểm của AMM

Như mình đã nói ở trên thì AMM đóng vai trò là một mảnh ghép rất quan trọng không chỉ riêng với đội ngũ Dev mà còn cả với người dùng và rộng hơn là hệ sinh thái của nó. Chính vì vậy AMM có rất nhiều lợi ích to lớn xoay quanh việc đầu tư ổn định và rõ ràng, dưới đây là một số ưu điểm hàng đầu của AMM.

- Tính bảo mật cao: Bạn không cần phải cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân nào mà vẫn có thể sử dụng ngay các sàn thanh khoản tự động, điều này tránh được các rủi ro về việc rò rỉ thông tin.

- Tự động giao dịch: Vì giá cả được xác định theo thuật toán và thực hiện tự động bởi hợp đồng thông minh, bạn không phải lo lắng về việc đặt lệnh bị hớ hay chờ mãi mà không khớp lệnh. Chỉ cần xác nhận số coin bạn muốn mua thì nó sẽ về tài khoản của bạn mà không phải lo lắng gì thêm.

- Trượt giá thấp (đối với các token thanh khoản kém)

- Độ minh bạch của thông tin cao: Tất cả quá trình giao dịch đều được ghi lại trên blockchain, bạn có thể truy xuất thông tin về các giao dịch bất cứ lúc nào

Nhược điểm của AMM

Mặc dù có rất nhiều ưu điểm vượt trội và mang lại lợi ích cho các bên, nhưng AMM vẫn có nhiều hạn chế nhất định, chính vì vậy mà khối lượng phần lớn vẫn tập trung nhiều ở các CEX trong khi khối lượng giao dịch ở các DEX chỉ chiếm khoảng 7% tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường. Dưới đây sẽ là một số nhược điểm nổi bật:

- Giả mạo token: Quá trình tạo nên một pool thanh khoản trên AMM quá dễ dàng và nhanh chóng, nên các các nhân có thể tạo ra các cặp token giả mạo. Các token này có thể giống token chính từ cả logo đến tên token. Cách phân biệt duy nhất là dựa vào Smart contract.

- Phí giao dịch cao: Uniswap là sàn thanh khoản tự động được nhiều người sử dụng nhất. AMM này hiện nay được xây dựng trên Blockchain của Ethereum, nổi tiếng với phí gas giao dịch đắt đỏ và thường xuyên gặp tình trạng tắc nghẽn khi giao dịch.

- Impermanent loss: Là tổn thất có thể xảy ra khi so sánh giữa việc bạn giữ token trên wallet và đóng góp vào pool. Điều này xảy ra khi giá trị của token trong pool thanh khoản khác với giá trị của token bên ngoài. Khi tiền đang tăng giá bị lấy đi và trả lại loại tiền đang giảm giá thì những người gửi tiền ở pool thanh khoản sẽ bị lỗ.

- Trượt giá: Do cách thức hoạt động đặc thù của Automated Market Maker (AMM). Chúng đã hạn chế được việc thiếu thanh khoản nhưng vẫn gặp một vấn đề về sự trượt giá. Khi bạn lấy càng nhiều một loại tiền điện tử thì giá cả sẽ càng tăng lên.

Một số dự án AMM nổi bật

Sau đây mình sẽ nói qua về một số AMM nổi bật ở các hệ sinh thái mạnh mẽ hiện nay như BSC hay Ethereum.

Curve Finance

Ethereum trước nay vốn đã được nhiều người xem như là cái nôi của DeFi hiện tại, chính vì vậy mà hầu hết các AMM lớn mạnh nhất đều đang hoạt động trên hệ sinh thái này. Ngôi vị AMM lớn nhất Ethereum đã từng thuộc về tay kỳ lân Uniswap, tuy nhiên với sự phát triển mạnh mẽ của Curve Finance, dần dần Curve đã vượt mặt Uniswap để trở thành AMM lớn nhất hệ sinh thái Ethereum ở thời điểm hiện tại. Sau đây mình sẽ nói sơ qua về AMM này.

Curve Finance là AMM được dành cho các Stablecoin như USDT, USDC, UST,… Việc người dùng chuyển sang lựa chọn Curve thay vì thực hiện giao dịch Stablecoin trên Uniswap như trước là vì mức trượt giá với các cặp giao dịch có giá trị tương đương nhau trên Uniswap là rất cao. Và kết hợp với những lợi thế đang có, Curve Finance đã mở rộng sang các Wrap-Asset khác trong thị trường như BTC (wBTC, renBTC,…).

Sự thành công của Curve Finance là minh chứng rõ nhất cho 2 nhu cầu rất lớn của thị trường DeFi hiện nay về hai mảng:

Thực hiện giao dịch giữa các Stablecoin và các Wrap-Asset.
Farming với mức Impermanent Loss xấp xỉ bằng 0.

Uniswap

Mặc dù Curve Finance đã vượt mặt và hiện đang có TVL cao hơn Uniswap, tuy nhiên tính tới thời điểm hiện tại Uniswap vẫn xứng đáng là “King of AMM” khi có khối lượng giao dịch của Uniswap (v3) vượt xa đối thủ (2,000,000,000 USD > 200,000,000 triệu USD). Việc đội ngũ phát triển đã ra mắt Uniswap (v3) với ba tính năng mới là Thanh khoản tập trung, Range Order và Cải tiến cơ chế phí giao dịch đã nhận được sự ủng hộ rất lớn từ cộng đồng để đạt Trading Volume lên đến 2 tỷ đô đồng thời bỏ xa tất cả đối thủ trên thị trường hiện nay ở bất kì hệ sinh thái nào hiện nay.

Uniswap đã rất thành công trong thị trường vì đây nền tảng tiên phong trong lĩnh vực AMM và triển khai phi tập trung hoàn toàn.

Các dự án ưu tiên chọn Uniswap listing token ⇒ Thanh khoản cao, mức trượt giá thấp, generate nhiều fee ⇒ Thu hút nhiều Trader và Liquidity Provider ⇒ cứ như thế tạo ra một vòng lặp liên tục,…

Pancakeswap

Sau khi mạng lưới Ethereum thường xuyên xảy ra hiện tượng tắc nghẽn cũng như là các DApps DeFi trên Ethereum có dấu hiệu bão hòa, người dùng đã bắt đầu di chuyển sang hệ sinh thái khác nhanh hơn, mới hơn và đa dạng hơn, cái tên nổi bật trong năm vừa qua không gì khác chính là hệ sinh thái Binance Smart Chain. Và khi cuộc di cư bắt đầu diễn ra cũng là lúc BSC đã hoàn thiện những mảnh ghép DeFi của mình để thu hút dòng tiền chảy từ Ethereum.

Ban đầu hệ BSC có khá nhiều AMM cạnh tranh với nhau nhưng sau một khoảng thời gian hoạt động thì một số AMM đã thể hiện ra sự yếu thế và buộc phải nhường ngôi cho những AMM hoạt động tốt hơn và một trong số đó chính là Pancakeswap.

Tính tới thời điểm hiện tại, Pancakeswap vẫn đang là AMM lớn nhất và đóng vai trò trung tâm cung cấp thanh khoản gần như cho cả hệ sinh thái BSC. Xét về Trading Volume trong 24h, Pancakeswap chỉ xếp sau Uniswap v3 như mình đã nói ở trên “King of AMM”.

Không dừng lại ở đó, Pancakeswap đã mở rộng hơn nữa để trở thành DeFi Station với nhiều chức năng khác nhau như IFO, Lottery, Syrup Pools,…Chính các sản phẩm trong hệ sinh thái của Pancakeswap đã giúp họ thu hút thêm ngày càng nhiều users và tăng tính ứng dụng cho native token của họ là CAKE.

Tiềm năng trong tương lai

Theo quan điểm cá nhân của mình, AMM cho dù có là một mảnh ghép rất quan trọng đối với DeFi nhưng thị trường cạnh tranh để thu hút nguồn tiền là rất cao, cho dù có nhiều AMM mới ra đời đi nữa, thì vẫn sẽ rất khó để họ bắt kịp các nền tảng AMM lớn hiện tại.

Các AMM lớn sẽ có xu hướng mở rộng sang DeFi Station để tạo thêm giá trị cho các giao thức như Pancakeswap (Launchpad, Lottery, Prediction), Bakeryswap (NFT),… Raydium (Launchpad),…

Multi-chain có thể được áp dụng nhiều trong thời gian sắp tới thay vì Cross-chain để mở rộng sức ảnh hưởng tương tự như Curve, Sushiswap,…

Các hệ sinh thái nhỏ hơn như Fantom, Avalanche, Near, Polygon vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ các AMM để mở rộng hệ sinh thái DeFi, tuy nhiên vẫn cần phải có những kết quả thực sự tốt để xem xét tiềm năng đầu tư.

Tổng kết

AMM là một mảnh ghép khá độc đáo của DeFi và nếu như nói DeFi là tương lai của Crypto thì mảnh ghép này chắc chắn sẽ vẫn còn phát triển mạnh hơn nữa trong tương lai.

Dù hiện nay AMM vẫn là lĩnh vực có sự độc tôn khá lớn đến từ một số dự án như Uniswap hay Curve nhưng nếu anh em chịu khó flow theo dòng tiền đổ về các hệ sinh thái thì vẫn còn nhiều cơ hội đầu tư và kiếm lợi nhuận từ các AMM.

Trên đây là những thông tin về AMM cũng như tổng quan về chức năng của Automated Market Maker. Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho những bạn mới tham gia vào thị trường. Đọc thêm những bài viết hay dành cho người mới tại đây.

Flow us : Telegroup Chat / Telegroup Channel / Twitter